30 yıllık genç bir
disiplin olan koçluk, ülkemizde de uzun yıllardır profesyonel koçlar tarafından
uluslararası standartlara ve etik kurallarına göre icra ediliyor. Ancak koçluk
ile ilgili tartışmalara her gün bir yenisi ekleniyor. Tartışmaları yaratanlar
koçluğun tam olarak ne olduğunu bilmeyenler, ülkemizde meslek olarak kabulü 29
Haziran 2013 tarih ve 28692 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış olmasına rağmen koçluğu
meslek olarak kabul etmeyenler ve çok kolay para kazanılacak bir alan olarak
görenler.
Koçluk mesleğinin
boyutunu ve kapsamını incelemek amacıyla ICF (International Coaching
Federation) ve PwC (PricewaterhouseCoopers) 2007 yılından bu yana dünya çapında
kapsamlı araştırmalar yürütüyor. 2020 ICF Küresel Koçluk Araştırma Raporu
Eylül/2020’de yayınlandı. Araştırmanın saha çalışması Mayıs/2019’da başladı ve
Aralık 2019’da sonlandı. Söz konusu araştırma ICF’in yürüttüğü dördüncü büyük
araştırma projesi olup 2020 raporu önceki yıllar ile karşılaştırmaları da
içermektedir.
161 ülke ve bölgeden
22,457 yanıt içeren 2020 araştırmasının yanıtları 2016’dan bu yana koçluğun
küresel anlamda büyüdüğünü ve yaygınlaştığını açıkça ortaya koyuyor. 2019
yılında küresel olarak yaklaşık 71,000 koç olduğu, koçluktan elde edilen
gelirin ise 2.849 milyar ABD doları olduğu
hesaplandı.
Gelelim yazının başlığındaki soruya; Koçluk
Bir Meslek mi, Endüstri mi, Beceri Seti midir?
Araştırmaya
katılanların %77’si koçluğun bir endüstri, %76’si meslek, %68’i de beceri seti
olduğunu söylüyor. Sonuçların ilginç olan yanı şu; koçluğu bir endüstri
veya meslek olarak görenler unvanlı koçlar, beceri seti olarak görenler ise
unvansız koçlar.
Peki unvanlı koç ne
demek, unvansız koç ne demek?
Koçluğu meslek olarak
icra etmek isteyen kişilerin öncelikle uluslararası geçerliliği olan koçluk
eğitimini tamamlamaları gerekiyor. ICF koçluk eğitim programlarını akredite
ediyor. Akredite eğitim programlarını tamamlayan koçlar mesleği icra etmeye
başlayabilirler. Ne yazık ki tüm koçluk eğitim programları ICF gibi
uluslararası kuruluşların akredite ettiği programlar değil. Hatta hiç eğitim
almadan da mesleği icra etmeye başlayan kişiler var. Tam bu noktada, hiç eğitim
almadan kendisini koç olarak tanıtan kişiler ile farklılaşmak önem kazanıyor.
Araştırma
sonuçlarına göre mesleğin önündeki en büyük engeli %49 ile kendilerini koç
olarak tanıtan eğitimsiz koçlar, %31 ile pazardaki kafa karışıklığı
oluşturuyor. Dolayısıyla koçluğu mesleğin temel
yetkinliklerine ve etik kurallarına göre icra etmek isteyen koçlar, uluslararası
kurumlardan unvan alarak kendilerini eğitimsiz koçlardan farklılaştırabiliyor.
Aslında koçluk hizmeti
alan gerek bireyler, gerekse kurumlar hizmet aldıkları koçların unvanlı
olmasını bekliyor. Araştırma sonuçlarına göre bu oran %55, bir önceki araştırmada
%37 idi. Bu artış, hizmet alanların mesleği hakkıyla yerine getirenlerle
getirmeyenler arasındaki farkı daha net görmeye
başladıklarını gösteriyor.
Araştırma
sonuçlarından önemli bulduğum için aktarmak istediğim başka bir bilgi de koçluk
alanları ile ilgili. Katılımcılar koçluk hizmeti alanlarını; Liderlik, CxO,
İş/Organizasyon, Yaşam Vizyonu ve İyileştirmesi, Kariyer, Sağlık ve İyilik,
İlişki Sistemleri, Küçük İşletmeler ve Diğer olarak belirtmişler. En yüksek
oran %30 ile liderlik, bunu %16 ile CxO ve İş/Organizasyon takip ediyor.
Ülkemizde de çok tartışmalı olan yaşam koçluğu araştırmada Yaşam Vizyonu ve
İyileştirilmesi olarak geçiyor, oranı %13.
Gelelim koçluktan elde
edilen gelire. Kimilerine göre koçlar çok para kazanıyor, bakalım araştırma
sonuçları ne gösteriyor.
Koçluk hizmeti seans
başına ücretlendiriliyor. Seans ücreti küresel bazda ortalama 223 ABD
doları. Ülkemizin de içinde yer aldığı Doğu Avrupa bölgesinde bu ücret ortalama
132 ABD Doları. Sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek için seans ücretleri
ile koçların deneyim yılları ve koçluk alanları da karşılaştırılmış. Tahmin
edileceği gibi deneyim ile seans ücreti arasında doğru bir orantı var.
Peki her yaşta koç
olunur mu? Kimilerine göre “evet”, kimilerine göre ise “hayır”. Ben “hayır”
diyenlerdenim, çünkü koçluk öncesi gerek iş, gerekse özel yaşamınızda biraz yol
katetmiş olmanın önemli olduğunu düşünüyorum. Araştırma sonuçları bu düşüncemi destekler
nitelikte, sonuçlar beş yaş grubunda toplanmış;
34 yaş ve altı, 35-44 yaş, 45-54 yaşı, 55-64 yaş, 65 yaş ve üstü.
Oranlar ise sırasıyla %5, %21, %35, %29, %10.
Araştırma sonuçlarına
göre koçluk kadınların ağırlıklı olarak yaptığı bir meslek. Küresel bazda kadın oranı %70, ülkemizin
de içinde yer aldığı Doğu Avrupa bölgesinde bu oran %75. Jenerasyon
cinsiyet ilişkisine baktığımızda ise Y Kuşağı’nda (1982-1996) kadın-erkek
oranı %9 ile eşit; X Kuşağı’nda (1965-1981) %54 kadın, %45 erkek; “Baby Boomer”
(1946-1964) Kuşağı’nda ise %36 kadın, %43 erkek.
Koçluğun
faydasına ilişkin farkındalık her geçen yıl artıyor, 2016 Raporu’nda oran %36
iken 2020 Raporu’nda %39’a yükseliyor.
ICF olarak koçluk
mesleğinin doğru tanıtılması ve koçluğun gelişen bir toplumun ayrılmaz bir
parçası olmaya devam etmesi için çalışmalarımızı araştırmalarla sürdürmeye
devam edeceğiz.
Bugün yaşadığımız ve
çalıştığımız dünya, pandemi öncesi
dünyadan doğal olarak oldukça farklı. COVID-19’un, koçlar, koçluk becerilerini
kullanan yöneticiler/liderler ve koçlarla işbirliği içine giren bireyler ve
kurumlar üzerindeki etkisinin ne olduğunu tam olarak anlamamız, daha aylarımızı
veya yıllarımızı alacaktır. 2020 Küresel Koçluk Araştırması pandemi öncesi
koçluk endüstrisinin durumunu yansıtmaktadır. Ayrıca, pandemi sürecinde olanı
daha iyi anlamak ve pandeminin dünya çapında koçluk endüstrisini nasıl
etkilediğini değerlendirebilmek için, ICF ve PwC tarafından Haziran 2020’de, “COVID-19
ve Koçluk Endüstrisi” anketi yapıldı. Anket önümüzdeki günlerde tekrarlanacak,
sonuçlarını Haziran/2020 sonuçları ile birlikte değerlendirmek daha sağlıklı
olacaktır.
Nuray Akmeriç
"BrandMap Dergisi Şubat / Mart 2021 sayısında yayınlanmıştır."
geri