30 yıllık genç bir
disiplin olan koçluk, ülkemizde de uzun yıllardır profesyonel koçlar tarafından
uluslararası standartlara ve etik
kurallarına göre icra ediliyor. Ancak koçluk ile ilgili tartışmalara her gün
bir yenisi ekleniyor. Tartışmaları yaratanlar koçluğun tam olarak ne olduğunu
bilmeyenler, ülkemizde meslek olarak kabulü 29 Haziran
2013 tarih ve 28692 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış olmasına rağmen koçluğu meslek
olarak kabul etmeyenler ve çok kolay para kazanılacak bir alan olarak
görenler.
Koçluk mesleğinin
boyutunu ve kapsamını incelemek amacıyla ICF (International Coaching
Federation) ve PwC (PricewaterhouseCoopers) 2007 yılından bu yana dünya çapında
kapsamlı araştırmalar yürütüyor. 2020 ICF Küresel Koçluk Araştırma Raporu
Eylül/2020’de yayınlandı. Araştırmanın saha çalışması Mayıs/2019’da başladı ve
Aralık 2019’da sonlandı. Söz konusu araştırma ICF’in yürüttüğü dördüncü büyük
araştırma projesi olup 2020 raporu önceki yıllar ile karşılaştırmaları da
içermektedir.
161 ülke ve
bölgeden 22,457 yanıt içeren 2020
araştırmasının yanıtları 2016’dan bu yana koçluğun küresel anlamda büyüdüğünü
ve yaygınlaştığını açıkça ortaya koyuyor. 2019 yılında
küresel olarak yaklaşık 71,000 koç olduğu, koçluktan elde edilen gelirin ise 2.849 milyar
ABD doları olduğu hesaplandı.
Gelelim yazının
başlığındaki soruya; Koçluk Bir Meslek mi, Endüstri mi,
Beceri Seti midir?
Araştırmaya katılanların %77’si koçluğun bir endüstri, %76’si meslek,
%68’i de beceri seti olduğunu
söylüyor. Sonuçların ilginç olan yanı şu; koçluğu bir endüstri veya meslek
olarak görenler unvanlı koçlar, beceri seti olarak görenler ise unvansız
koçlar.
Peki
unvanlı koç ne demek, unvansız koç ne demek?
Koçluğu
meslek olarak icra etmek isteyen kişilerin öncelikle uluslararası geçerliliği
olan koçluk eğitimini tamamlamaları gerekiyor. ICF koçluk eğitim programlarını
akredite ediyor. Akredite eğitim programlarını tamamlayan koçlar mesleği icra
etmeye başlayabilirler. Ne yazık ki tüm koçluk eğitim programları ICF gibi
uluslararası kuruluşların akredite ettiği programlar değil. Hatta hiç eğitim
almadan da mesleği icra etmeye başlayan kişiler var. Tam bu noktada, hiç eğitim
almadan kendisini koç olarak tanıtan kişiler ile farklılaşmak önem kazanıyor.
Araştırma sonuçlarına göre mesleğin önündeki en büyük engeli %49 ile kendilerini
koç olarak tanıtan eğitimsiz koçlar, %31 ile pazardaki kafa karışıklığı
oluşturuyor. Dolayısıyla
koçluğu mesleğin temel yetkinliklerine ve etik kurallarına göre icra etmek
isteyen koçlar, uluslararası kurumlardan unvan alarak kendilerini eğitimsiz
koçlardan farklılaştırabiliyor.
Aslında
koçluk hizmeti alan gerek bireyler, gerekse kurumlar hizmet aldıkları koçların
unvanlı olmasını bekliyor. Araştırma sonuçlarına göre bu oran %55, bir
önceki araştırmada %37 idi. Bu artış, hizmet alanların mesleği hakkıyla
yerine getirenlerle getirmeyenler arasındaki farkı daha net görmeye başladıklarını gösteriyor.
Araştırma
sonuçlarından önemli bulduğum için aktarmak istediğim başka bir bilgi de koçluk
alanları ile ilgili. Katılımcılar koçluk hizmeti alanlarını; Liderlik, CxO,
İş/Organizasyon, Yaşam Vizyonu ve İyileştirmesi, Kariyer, Sağlık ve İyilik,
İlişki Sistemleri, Küçük İşletmeler ve Diğer olarak belirtmişler. En yüksek
oran %30 ile liderlik, bunu %16 ile CxO ve İş/Organizasyon takip ediyor.
Ülkemizde de çok tartışmalı olan yaşam koçluğu araştırmada Yaşam Vizyonu ve
İyileştirilmesi olarak geçiyor, oranı %13.
Gelelim
koçluktan elde edilen gelire. Kimilerine göre koçlar çok para kazanıyor,
bakalım araştırma sonuçları ne gösteriyor.
Koçluk
hizmeti seans başına ücretlendiriliyor. Seans ücreti küresel bazda ortalama 223
ABD doları. Ülkemizin de içinde yer aldığı Doğu Avrupa bölgesinde bu ücret ortalama
132 ABD Doları. Sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek için seans ücretleri
ile koçların deneyim yılları ve koçluk alanları da karşılaştırılmış. Tahmin
edileceği gibi deneyim ile seans ücreti arasında doğru bir orantı var.
Peki her
yaşta koç olunur mu? Kimilerine göre “evet”, kimilerine göre ise “hayır”. Ben
“hayır” diyenlerdenim, çünkü koçluk öncesi gerek iş, gerekse özel yaşamınızda
biraz yol katetmiş olmanın önemli olduğunu düşünüyorum. Araştırma sonuçları bu düşüncemi destekler
nitelikte, sonuçlar beş yaş grubunda toplanmış;
34 yaş ve altı, 35-44 yaş, 45-54 yaşı, 55-64 yaş, 65 yaş ve üstü.
Oranlar ise sırasıyla %5, %21, %35, %29, %10.
Araştırma
sonuçlarına göre koçluk kadınların ağırlıklı olarak yaptığı bir meslek. Küresel bazda kadın oranı %70, ülkemizin
de içinde yer aldığı Doğu Avrupa bölgesinde bu oran %75. Jenerasyon
cinsiyet ilişkisine baktığımızda ise Y Kuşağı’nda (1982-1996) kadın-erkek
oranı %9 ile eşit; X Kuşağı’nda (1965-1981) %54 kadın, %45 erkek; “Baby Boomer”
(1946-1964) Kuşağı’nda ise %36 kadın, %43 erkek.
Koçluğun faydasına ilişkin farkındalık her geçen yıl artıyor, 2016
Raporu’nda oran %36 iken 2020 Raporu’nda %39’a yükseliyor.
ICF olarak koçluk mesleğinin doğru tanıtılması ve koçluğun gelişen bir toplumun ayrılmaz bir parçası olmaya devam etmesi
için çalışmalarımızı araştırmalarla sürdürmeye devam edeceğiz.
Bugün yaşadığımız
ve çalıştığımız dünya, pandemi öncesi
dünyadan doğal olarak oldukça farklı. COVID-19’un, koçlar, koçluk becerilerini
kullanan yöneticiler/liderler ve koçlarla işbirliği içine giren bireyler ve
kurumlar üzerindeki etkisinin ne olduğunu tam olarak anlamamız, daha aylarımızı
veya yıllarımızı alacaktır. 2020 Küresel Koçluk Araştırması pandemi öncesi
koçluk endüstrisinin durumunu yansıtmaktadır. Ayrıca, pandemi sürecinde olanı
daha iyi anlamak ve pandeminin dünya çapında koçluk endüstrisini nasıl
etkilediğini değerlendirebilmek için, ICF ve PwC tarafından Haziran 2020’de, “COVID-19
ve Koçluk Endüstrisi” anketi yapıldı. Anket önümüzdeki günlerde tekrarlanacak,
sonuçlarını Haziran/2020 sonuçları ile birlikte değerlendirmek daha sağlıklı
olacaktır.
Nuray Akmeriç
"BRANDMAP Dergisi Şubat / Mart 2021 sayısında yayınlanmıştır."
geri